Buyuk Britaniya Suriyadagi hokimiyat oʻzgarishidan soʻng yetti oy avval toʻxtatilgan Suriya fuqarolarining boshpana talablari boʻyicha arizalarini qayta koʻrib chiqishni qayta boshlashga tayyorlanmoqda.
Boshpana vaziri Deym Anjela Iglning taʼkidlashicha, Ichki ishlar vazirligi ushbu talablar boʻyicha «aniq va asosli qarorlar qabul qilish uchun yetarli maʼlumot boʻlishi bilanoq, tanaffusni bekor qilish uchun ishladi».
Deym Anjelaning taʼkidlashicha, arizalar endi koʻrib chiqilishi mumkin va Suriyaga qaytarilishlar yangilangan koʻrsatmalarga muvofiq amalga oshiriladi.
Buyuk Britaniya dastlab Suriya fuqarolarining boshpana va doimiy yashash uchun arizalari boʻyicha qarorlarni dekabr oyida, prezident Bashar al-Assad hukumatini uzoq davom etgan fuqarolar urushidan soʻng, «Hayat Tahrir ash-Sham» (HTS) islomiy jangari guruhi boshchiligidagi isyonkor hujum natijasida agʻdarilganidan keyin toʻxtatdi.
Rasmiy bayonotida Deym Anjela tanaffus «Suriyaga qaytish xavfini baholash uchun barqaror, obʼektiv maʼlumot mavjud boʻlmagani uchun zarur qadam» ekanligini tushuntirdi.
Biroq, toʻxtatib turish 7000 dan ortiq suriyalikni boshpana talablari boʻyicha qarorlar kutayotgan noaniq holatda qoldirdi.
Ushbu shaxslarning aksariyati hukumat tomonidan moliyalashtiriladigan turar joylarda, masalan, mehmonxonalarda yashaydi.
Tanaffus, shuningdek, avvalroq qochqin maqomini olgan suriyaliklarga ham taʼsir qildi, bu ularga dastlab Buyuk Britaniyada doimiy yashash uchun ariza berishdan oldin besh yil qolish imkonini berdi.
Advokatlarning taʼkidlashicha, bu vaqtinchalik maqom shaxslarning ish yoki uy-joy topish qobiliyatini murakkablashtiradi.
Qochqinlar Kengashi bosh direktori Enver Solomon qayta ishlashning tiklanishini olqishlab, shunday dedi: «Biz qaror qabul qilishdagi tanaffus suriyaliklarni yanada notinchlikka tushirib qoʻyganini, ishlash, hayotlarini davom ettirish va kelajaklaridan qoʻrqishlarini bilamiz».
«Biroq, Suriyadagi vaziyat beqaror boʻlib qolmoqda va biz hukumatni har bir boshpana arizasi har bir holat boʻyicha baholanishini, agar ular qaytarilsa, Suriyaliklarning xavfsizligi va himoyasini taʼminlashga chaqiramiz.»
Buyuk Britaniya tomonidan terrorchi guruh deb eʼlon qilingan HTS bilan bogʻliq shaxslar hozirda mamlakatni boshqarmoqda, HTS rahbari Ahmad al-Sharaa shu yil boshida Suriyaning vaqtinchalik prezidenti etib tayinlandi.
Birlashgan Millatlar Tashkilotining Qochqinlar toʻgʻrisidagi konvensiyasiga koʻra, shaxslar boshpana va qochqin maqomini olish uchun «taʼqib qilishdan yaxshi asoslangan qoʻrquv»ni koʻrsatishlari kerak.
Ichki ishlar vazirligining Suriya boʻyicha yangilangan koʻrsatmalarida «qonun va tartibning buzilishi yoki noaniq xavfsizlik vaziyatlari taʼqib qilishdan yaxshi asoslangan qoʻrquvga sabab boʻlmaydi» deb taʼkidlangan.
«Xalqaro yoki ichki qurolli mojarolar vaziyatida tinch aholining hayoti yoki shaxsiga nisbatan shafqatsiz zoʻravonlik tufayli Suriyada jiddiy va individual tahdid mavjudligiga ishonish uchun jiddiy asoslar yoʻq», deya qoʻshimcha qilinadi.
«Barcha holatlar oʻziga xos faktlar asosida koʻrib chiqilishi kerak, taʼqib yoki jiddiy zarar koʻrayotganini koʻrsatish majburiyati shaxsga yuklatiladi.»
Vazirlar avvalroq hokimiyat oʻzgarishidan oldin Buyuk Britaniyaga kelgan suriyaliklarning aksariyati avvalgi hukumatdan qochib ketganligini va ularning baʼzilari endi qaytishni xohlashlari mumkinligini taxmin qilishgan.
Qaytishlar haqida, koʻrsatmalarda hukumat oʻzgarishidan soʻng, avvalgi Assad rejimiga qarshi boʻlganlar «faqat shu asosda Suriyaga qaytganda xavf ostida boʻlmasligi mumkin» deb koʻrsatilgan.
Diniy ozchiliklar uchun vaziyatga murojaat qilib, koʻrsatmalarda kurdlar, xristianlar, druzlar va shia musulmonlari «davlat tomonidan taʼqib qilish yoki jiddiy zarar koʻrish xavfiga duch kelmasligi mumkin» va «buni aksini koʻrsatish majburiyati shaxsga yuklatilgan».
Biroq, unda Suriya Milliy Armiyasining de-fakto nazorati ostidagi hududlardagi kurdlar (Turkiya tomonidan qoʻllab-quvvatlangan isyonkor guruhlarning koalitsiyasi) etnik kelib chiqishi yoki siyosiy qarashlari tufayli «taʼqib qilish yoki jiddiy zarar koʻrish xavfiga duch kelishi mumkin»ligi taʼkidlangan.
Shuningdek, unda yangi hukumat alaviylar ozchiligining aʼzolarini zoʻravonlik bilan jazolanmasligiga ishontirishga harakat qilgan boʻlsa-da, alaviylar «dini va/yoki eʼtiqod qilingan siyosiy fikrlari tufayli davlat tomonidan taʼqib qilish yoki jiddiy zarar koʻrish xavfiga duch kelishi mumkin».
Avvalgi Assad rejimining koʻplab siyosiy va harbiy elitalari alaviylar mazhabiga mansub edi.
Koʻrsatmalarda mart oyida alaviylar ozchiligining aʼzolari bir qator hujumlarga uchragan va natijada taxminan 800 kishi halok boʻlganligi taʼkidlangan, HTS bilan bogʻliq guruhlar ham ishtirok etgani xabar qilingan.
Shu oyning boshida tashqi ishlar vaziri Devid Lammi vaqtinchalik prezident al-Sharaa bilan uchrashdi va bu mamlakatda 14 yil avval fuqarolar urushini boshlagan qoʻzgʻolondan beri Buyuk Britaniya vazirining Suriyaga birinchi tashrifi boʻldi.
Buyuk Britaniya ham Suriyaga qarshi sanksiyalarni asta-sekin yumshatmoqda.
Vestminster va undan tashqaridagi soʻnggi oʻzgarishlardan xabardor boʻlib turish uchun Siyosatga oid asosiy axborotnomamizga obuna boʻling.
Suriya Ichki ishlar vazirligi Suvayda shahri va uning atrofidagi hududlarda boʻlayotgan janglarga aralashish uchun kuchlarni yuboradi.
Oʻtkazilgan tadqiqotlar natijasida deyarli barcha yoshlar jarayon bilan kurashganligi va baʼzilari uchun bu travmatik boʻlganligi aniqlandi.
Bosh vazir Fransiya bilan «bitta kirsa, bitta chiqadi» kelishuvi Kanal orqali Buyuk Britaniyaga yetib olishga urinish «befoyda» ekanligini isbotlaydi, dedi.
Ser Kir Starmer Ingliz kanali orqali odamlarni kontrabanda qiladigan «guruhlarni yoʻq qilish»ga vaʼda berdi.
Tafsilotlar bir chetda tursin, kelishuv huquqiy, siyosiy va amaliy toʻsiqlarga duch kelishi mumkin.