Yaqinda astronomlar tomonidan kuzatilgan, yulduzlararo qiziqarli ob’ekt ilmiy tahlillarga ko’ra, eng qadimgi kometa bo’lishi mumkin.
Oksford universiteti tadqiqotchilarining fikricha, 3I/Atlas deb nomlangan ob’ekt bizning quyosh sistemasidan uch milliard yil oldin paydo bo’lgan bo’lishi mumkin.
Bu bizning quyosh sistemamizdan tashqarida paydo bo’lgan ob’ektni aniqlashning uchinchi holati.
Dastlabki xulosalar juma kuni Durhamda bo’lib o’tgan Buyuk Britaniyaning Qirollik Astronomiya Jamiyati milliy yig’ilishida taqdim etildi.
«Biz hammamiz 3I/Atlasdan juda hayajonlanganmiz», dedi Oksford universiteti astronomi Metyu Xopkins BBC Newsga.
«Men o’z doktorlik dissertatsiyamni tugatdim, unda to’rt yil davomida [ko’proq] yulduzlararo ob’ektlarning kashf etilishini bashorat qildim va keyin o’qishimda birinchi marta shundayini topdik», dedi u.
Uning tezligiga asoslanib, janob Xopkinsning ta’kidlashicha, 3I/Atlas yetti milliard yildan ortiq vaqt bo’lishi mumkin, bu uni hozirgi kunga qadar aniqlangan eng ajoyib yulduzlararo mehmonga aylantirishi mumkin.
3I/Atlas dastlab 2025-yil 1-iyulda Chilidagi Atlas tadqiqot teleskopi tomonidan Quyoshdan taxminan 670 million kilometr uzoqlikda kuzatilgan.
Hozirda uni faqat katta teleskoplar orqali ko’rish mumkin va Yer bilan taxminan Yupiterdan bo’lgan masofada joylashgan.
Kashf etilganidan beri butun dunyo astronomlari uning traektoriyasini aniqlash va ko’proq ma’lumot to’plash uchun ishlamoqda.
Janob Xopkinsning fikricha, 3I/Atlas Somon yo’lining «qalin diskida» paydo bo’lgan, bu hudud Quyosh va ko’pchilik yulduzlar joylashgan tekislikdan yuqori va pastda aylanib yuradigan qadimgi yulduzlar bilan to’lgan.
Somon yo’lining yuqori ko’rinishi ob’ektning galaktikamiz atrofidagi potentsial yo’lini ko’rsatadi, 3I/Atlasning taxminiy orbitasi qizil rangda, Quyoshning orbitasi esa sariq rangda ko’rsatilgan.
Tadqiqotchilarning taxmin qilishicha, 3I/Atlas, ehtimol, eski yulduz atrofida shakllangan va asosan suv muzidan iborat.
Yilning oxirida Quyoshga yaqinlashganda, quyosh energiyasi uning sirtini isitadi, bu esa bug’ va changning otilishiga olib keladi.
Bu jarayon yorqin dumni hosil qilishi mumkin.
Tadqiqotchilarning xulosalari janob Xopkins tomonidan ishlab chiqilgan modelga asoslangan.
«Bu biz ilgari yaqindan ko’rmagan galaktikaning bir qismidan kelgan ob’ekt», dedi tadqiqotning hammuallifi professor Kris Lintott.
«Bizningcha, bu kometaning quyosh sistemasidan eskiroq bo’lish ehtimoli uchdan ikki qismni tashkil etadi va u o’shandan beri yulduzlararo fazoda suzib yurgan.»
Yulduzlararo ob’ektlar boshqa yulduzlar atrofida ularning dastlabki bosqichlarida paydo bo’ladi, deb tushuntirdi janob Xopkins.
«Ularning ota-ona yulduzlari bilan bu aloqasi bizga Somon yo’lining yulduzlar populyatsiyasiga qarashimiz mumkinligini anglatadi», deya qo’shimcha qildi u.
Yilning oxirida 3I/Atlasni havaskor teleskoplar yordamida Yer yuzidan ko’rish mumkinligi kutilmoqda.
3I/Atlasdan oldin faqat ikkita yulduzlararo ob’ekt kuzatilgan edi: 2017-yilda 1I/’Oumuamua va 2019-yilda 2I/Borisov.
Butun dunyo astronomlari Chilidagi yangi va yuqori qobiliyatli teleskop bo’lgan Vera C. Rubin rasadxonasidan foydalanishga tayyorlanmoqda.
Yilning oxirida janubiy tungi osmonni to’liq tadqiq qilishni boshlagandan so’ng, olimlar beshtadan 50 tagacha yangi yulduzlararo ob’ektlarni kashf etishni kutishmoqda.