Prezident Donald Trump Yaponiya va Janubiy Koreya kabi 14 ta davlatdan AQShga kiradigan tovarlarga tariflar joriy etish rejasini e’lon qildi.
Trumpning global savdo tarangligidagi bu so’nggi keskinlashuvi, Oq uy tomonidan ilgari ba’zi bir agressiv import soliqlari bo’yicha qo’yilgan 90 kunlik tanaffus muddati tugashiga to’g’ri keldi.
Prezident Yaponiya va Janubiy Koreyadan keladigan mahsulotlarga 25% tarif rejasini e’lon qildi va dunyo liderlariga maktublar yuborib, 1 avgustdan boshlab yig’imlar olinishi haqida ogohlantirdi.
Yuqori tariflar 9 iyuldan kuchga kirishi kerak edi, ammo Oq uy rasmiylari savdo bitimlarini tuzishni maqsad qilishlarini aytishgach, avvalroq to’xtatilgan edi.
Dushanba kuni Trump ijtimoiy tarmoqlarda 14 ta davlat liderlariga yangi tarif rejalari haqida xabar beruvchi maktublar bilan bo’lishdi va stavkalar «mamlakatingiz bilan bo’lgan munosabatimizga qarab yuqoriga yoki pastga» sozlanishi mumkinligini ta’kidladi.
Trump tomonidan belgilangan tarif stavkalari, asosan, aprel oyida u turli davlatlardan keladigan tovarlarga yangi soliqlar to’lqinini tahdid qilgan «Ozodlik kuni» e’lonida taklif qilingan stavkalarni aks ettiradi.
Prezidentning ta’kidlashicha, tariflar Amerika biznesini xorijiy raqobatdan himoya qiladi va mahalliy ishlab chiqarish hamda ish o’rinlarining o’sishini rag’batlantiradi.
Biroq, iqtisodchilarning ta’kidlashicha, bu choralar AQShda narxlarni oshiradi va savdoni kamaytiradi. AQShning asosiy uchta aksiyalari indeksi dushanba kuni pasayishni boshdan kechirdi, Toyota’ning AQShda ro’yxatga olingan aksiyalari 4% ga tushdi.
O’tgan yili Yaponiya AQShga 148 milliard dollardan ortiq mahsulot eksport qildi va bu Amerika uchun Yevropa Ittifoqi (EI), Meksika, Xitoy va Kanadadan keyin beshinchi yirik import yetkazib beruvchi bo’ldi, AQSh savdo ma’lumotlariga ko’ra. Janubiy Koreya ham eng yaxshi 10 talikdan joy oldi.
Janubiy Koreya va Yaponiyadan tashqari, Trump dushanba kuni Myanma va Laosdan keladigan tovarlarga 40%, Tailand va Kambodjadan keladigan tovarlarga 36%, Serbiya va Bangladeshdan keladigan tovarlarga 35%, Indoneziyaga 32%, Janubiy Afrikadan keladigan tovarlarga 30% va Malayziya va Tunisdan keladigan tovarlarga 25% tariflar rejasini e’lon qildi.
Oq uy matbuot kotibi Karoline Leavitt yaqin kunlarda yana ko’plab maktublar kelishi mumkinligini aytdi.
U tarif muddatlarini 9 iyuldan 1 avgustga ko’chirish Trumpning tahdidlarining ta’sirini kamaytirishi mumkin degan fikrga qarshi chiqdi.
«Prezidentning telefoniga doimo dunyo liderlari qo’ng’iroq qilib, undan kelishuvga erishishni iltimos qilishadi, buni sizga ayta olaman», dedi u.
Prezident dastlab aprel oyida keskin tariflarni e’lon qilganida, moliyaviy bozorlarda notinchlik yuzaga keldi, bu esa uni muzokaralar olib borish uchun ba’zi eng yuqori yig’imlarni to’xtatib turishga undadi, shu bilan birga 10% yig’imni saqlab qoldi.
G’aznachilik kotibi Skott Bessent «bir necha kun band bo’lishini» kutayotganini aytdi.
«Ko’p odamlar muzokaralar nuqtai nazaridan o’z ohanglarini o’zgartirdilar. Shunday qilib, mening pochta qutim kecha kechqurun ko’plab yangi takliflar, ko’plab yangi takliflar bilan to’la edi», dedi u CNBCga.
Trump dastlab aprel oyidagi tariflarini «o’zaro» deb ta’rifladi va ular AQSh eksportiga nisbatan adolatsiz deb hisoblagan boshqa davlatlarning savdo qoidalariga qarshi turish uchun zarurligini ta’kidladi.
U, shuningdek, milliy xavfsizlik nuqtai nazaridan po’lat va avtomobillar kabi asosiy tarmoqlar uchun tariflar e’lon qildi va farmatsevtika va yog’och materiallari kabi boshqa mahsulotlarga yig’imlarni oshirish bilan tahdid qildi.
Ushbu ko’p qatlamli siyosatlar savdo muzokaralarini murakkablashtirdi, avtomobil tariflari Yaponiya va Janubiy Koreya bilan muzokaralarda muhim bahs nuqtasi bo’ldi.
Bugungi kunga qadar AQSh Buyuk Britaniya va Vyetnam bilan kelishuvlarga erishdi, shuningdek Xitoy bilan qisman kelishuvga erishdi. Har uchala holda ham, kelishuvlar Trump Oq uyga qaytishidan oldingi darajalarga nisbatan tariflarni oshirdi, shu bilan birga asosiy masalalar hal etilmagan.
AQSh Hindiston bilan kelishuv yakunlanish arafasida ekanligini bildirdi.
EI ham muzokaralarda ishtirok etmoqda, xabarlarga ko’ra, blok ichidagi rasmiylar tarif maktubini olishni kutmagan. EI vakili, shuningdek, Yevropa Komissiyasi prezidenti Ursula fon der Leyenning Trump bilan «yaxshi fikr almashgani»ni ta’kidladi.
Bir necha hafta oldin AQSh prezidenti EI bilan kelishuvga erishilmasa, 50% tarif bilan tahdid qilgan edi.
O’tgan hafta Trump, agar Yaponiya chorshanba kuniga qadar AQSh bilan kelishuvga erishmasa, «30% yoki 35%» tarifga duch kelishi mumkinligini aytdi.