Oʻzbekiston boʻlib-boʻlib toʻlash bozorini davlat tomonidan tartibga solishni koʻrib chiqmoqda. Bu haqda Markaziy bank raisi Timur Ishmetov 26-iyun kuni Senat majlisida maʼlum qildi.
Uning taʼkidlashicha, boʻlib-boʻlib sotish aholining qarz yukini hisoblashda noaniqliklarga olib keladi, shuning uchun davlat bu sohani nazorat qilishi zarur.
«Tovarlar va xizmatlar uchun boʻlib-boʻlib toʻlash tobora ommalashib bormoqda. 2025-yil 1-yanvar holatiga koʻra, boʻlib-boʻlib sotish bilan shugʻullanuvchi tashkilotlarning jami portfeli 8,5 trillion soʻmni tashkil etdi. Ularning 26 foizi litsenziya asosida faoliyat yuritayotgan ikkita mikromoliyaviy tashkilot, 7 foizi tijorat banklari va qolgan 67 foizi xoʻjalik yurituvchi subyektlar hissasiga toʻgʻri keladi. Boʻlib-boʻlib sotib olish va sotish shartnomalarida koʻpincha ortiqcha toʻlov miqdori yoki haqiqiy samarali foiz stavkasi koʻrsatilmaydi. Bu fuqarolarning qarz yuki ortiqcha oʻsishi, shuningdek, banklar yoki mikromoliyaviy tashkilotlardan olingan kreditlarni oʻz vaqtida qaytara olmaslik natijasida muammoli kreditlar koʻpayishi xavfini yaratadi», — dedi regulyator rahbari.
Taʼkidlanishicha, Oʻzbekistonda fuqarolarning qarz yuki 50 foizdan oshsa, ularga kredit berish taqiqlanadi. Timur Ishmetovning soʻzlariga koʻra, bankka kredit olish uchun murojaat qilganda, shaxsning boʻlib-boʻlib toʻlash boʻyicha qarzlari haqida maʼlumot mavjud emas. Natijada, banklar belgilangan qarz yuki darajasidan oshadigan kreditlar berishi mumkin. Shu munosabat bilan Markaziy bank boʻlib-boʻlib toʻlash bozorini tartibga solish uchun zarur normativ hujjatlarni ishlab chiqishni rejalashtirmoqda.
«Boʻlib-boʻlib sotish aholining qarz yuki standartlariga rioya qilishga xalaqit beradi. Shuning uchun biz ushbu bozorni davlat tomonidan tartibga solishni taklif qilmoqdamiz. Biz boʻlib-boʻlib sotish biznesiga qarshi emasmiz. Biroq, qonunchilikka boʻlib-boʻlib toʻlashni taʼminlovchi tashkilotlarni mijozlarning qarzlari haqidagi maʼlumotlarni kredit byurosiga uzatish, shuningdek, tovar uchun ortiqcha toʻlov miqdorini oshkor qilish majburiyatini yuklovchi talablarni kiritish rejalashtirilgan. Agar gap kichik miqdorlar haqida ketganda, xavotirlanishga hojat yoʻq edi. Ammo, aytganimdek, 8,5 trillion soʻm sezilarli miqdor. Qolaversa, uning har yili koʻp marta oʻsishi bashorat qilinmoqda», — dedi Markaziy bank raisi.