Eron tashqi ishlar vaziri AQSh va Isroilga aloqador qilingan so‘nggi bombardimonlardan so‘ng mamlakatning yadroviy ob’ektlariga «keng va jiddiy» zarar yetganini tan oldi.
Abbos Arag‘chi payshanba oqshomida davlat ommaviy axborot vositalariga bergan bayonotida, Eron atom energiyasi tashkiloti hozirda zararning to‘liq ko‘lamini baholayotganini aytdi.
Uning izohlari Eronning oliy rahbari Oyatulloh Ali Xomenei tomonidan aytilganlarga zid bo’lib, u zarbalar mamlakatning yadro dasturini buzmaganligini ta’kidlagan edi. Xomenei AQSh prezidenti Donald Trumpning bombardimonlar uchta yadroviy ob’ektni “butunlay yo‘q qilgan” degan da’vosiga javob berayotgan edi.
Xomenei AQSh hujumlari «sezilarli biror narsaga erisha olmaganini» ta’kidladi.
13-iyun kuni Isroil bilan harbiy harakatlar boshlanganidan beri omma oldida ko‘rinish bermagan Oliy Rahbar Trumpning bombardimonlar ta’sirini “mubolag‘a qilganini” ta’kidladi va AQSh va Isroil ustidan g‘alaba qozonganini e’lon qildi.
Biroq, Arag‘chining so‘zlari boshqa voqelikni ko‘rsatmoqda.
Tashqi ishlar vaziri, shuningdek, AQSh bilan yadro bo‘yicha muzokaralarni qayta boshlash rejalari yo‘qligini aytdi. Isroil hujumlarini boshlaganida, Eron muzokaralarning rejalashtirilgan oltinchi bosqichini to’xtatdi.
«Men aniq aytmoqchimanki, yangi muzokaralarni boshlash bo’yicha hech qanday kelishuv, bitim yoki suhbat bo’lmagan», dedi u.
Uning qo‘shimcha qilishicha, hukumat “Eron xalqining manfaatlariga” nima mos kelishini o‘rganmoqda va diplomatiyaga yondashuvi “yangi shaklga” ega bo‘ladi.
U bu bayonotga aniqlik kiritmadi.
CNN xabariga ko’ra, Trump ma’muriyati Eronni muzokara stoliga qaytishga undash uchun Eronga fuqarolik-energiya ishlab chiqaruvchi yadro dasturini rivojlantirish uchun 30 milliard dollar olishda, sanktsiyalarni yumshatishda va cheklangan Eron mablag’laridan milliardlab dollar ajratishda yordam berishni ko’rib chiqdi.
Biroq, Eronda so‘nggi paytlarda sodir bo‘layotgan voqealar bunday harakatga to‘sqinlik qilishi mumkin.
Chorshanba kuni Eron parlamenti global yadro nazoratchisi bo‘lgan Xalqaro Atom Energiyasi Agentligi (XAEA) bilan hamkorlikni to‘xtatish to‘g‘risidagi qonun loyihasini ma’qulladi. Agar amalga oshirilsa, bu Eron endi yadro inspektorlariga o’z ob’ektlariga kirishga ruxsat berishga majbur emasligini anglatadi.
Isroil Eronning yadro quroli ishlab chiqish rejalariga to’sqinlik qilish uchun Eronga qarshi hujumi zarur bo’lganini aytdi.
Eron doimiy ravishda o‘zining yadro dasturi faqat tinchlik maqsadlariga qaratilganligini ta’kidlab keladi.
AQSh o’tgan hafta oxirida to’g’ridan-to’g’ri mojaroga aralashib, Fordo, Natanz va Isfaxondagi ob’ektlarga zarba berdi, shundan so’ng Prezident Trump Isroil va Eron o’rtasida tezda sulh tuzishga harakat qildi.
AQSh mudofaa vaziri Pit Hegsetning ta’kidlashicha, AQSh va Isroil tomonidan to’plangan razvedka ma’lumotlari zarbalar «yadro dasturiga sezilarli zarar yetkazganini, uni bir necha yilga orqaga surganini» ko’rsatmoqda.
Pentagonning dastlabki bahosidan sizdirilgan ma’lumotlar zararning ahamiyatini kamaytirib, AQShning zarbalari Eron yadro dasturini atigi bir necha oyga orqaga surganini ko’rsatdi. Ma’muriyat sizdirilgan ma’lumotlarni rad etdi.
Eron sog’liqni saqlash vazirligi Isroilning 12 kunlik havo hujumlari davomida 610 kishi halok bo’lganini, Isroil rasmiylari Isroilda 28 kishi halok bo’lganini xabar qildi.