Tehronda, Boof kafesi tarixga boy muhitda sovuq ichimliklar taklif qilib, yozgi jaziramadan qutulish imkoniyatini beradi.
Uzoq vaqt davomida yopiq turgan AQSh elchixonasining yashil burchagida joylashgan kafening muzli amerikanosi mahalliy aholining sevimli ichimligidir.
Vashington 1979-yilgi Eron inqilobi va garovga olish inqirozidan keyin Tehron bilan aloqalarni uzganidan beri, elchixonaning ulkan sement devorlari Amerika Qo’shma Shtatlariga qarshi murallar bilan bezatilgan bo’lib, bu doimiy tarang munosabatlarni eslatib turadi.
Boof kafesining jozibali muhitida barista Amir AQSh va Eron o’rtasidagi munosabatlar yaxshilanishiga umid bildiradi.
«AQSh sanktsiyalari bizning biznesimizga zarar yetkazadi va sayohat qilish imkoniyatimizni cheklaydi», deydi u «Xotirjam bo’ling va qahva iching» degan yozuv orqasida yana bir muzli qahva quyar ekan.
Kafeda odam siyrak; bir stol atrofida an’anaviy qora pardadagi ayol o’tirsa, ikkinchisida jinsi shim va sochlari yoyilgan, ijtimoiy me’yorlarga zid ravishda yigiti bilan quchoqlashib o’tirgan ayol o’tiribdi.
Bu manzara poytaxtning noaniq kelajak bilan qanday kurashayotganiga ishora qiladi.
Yaqin atrofda, Eron davlat televideniyesi IRIBda Oliy Rahbar Oyatulloh Ali Xomanaiyning yozib olingan murojaati payshanba kuni butun mamlakat bo’ylab efirga uzatildi.
«Amerikaliklar Eron Islom Respublikasiga eng boshidan qarshi chiqqan», dedi u.
«Aslida, gap har doim bir narsa haqida bo’lgan: ular bizning taslim bo’lishimizni xohlashadi», – deya davom etdi 86 yoshli Oyatulloh. Uning so’zlariga ko’ra, u Isroilning yaqinda Eronning yadroviy va raketa ob’ektlariga qaratilgan zarbalari hamda asosiy qo’mondonlar va olimlarning o’ldirilishidan so’ng xavfsiz joydan gapirgan.
Biz uning nutqini, Prezident Donald Trumpning o’t ochishni to’xtatish haqidagi e’lonidan beri birinchi nutqini, IRIB majmuasining vayron bo’lgan qismidagi yagona ishlaydigan ofisdagi kichik televizorda ko’rdik, hozir bu po’latdan yasalgan kuygan skelet.
Isroil bombasi 16-iyun kuni majmuaga zarba berib, Oliy Rahbarning murojaati uchun mo’ljallangan asosiy studiyani yoqib yuborgan. Hozirda faqat kul qoldi.
Achchiq hid hanuzgacha saqlanib qolgan, televizor uskunalarining qoldiqlari – kameralar, yoritgichlar va shtativlar – qiyshaygan metallda chalkashib yotibdi. Polni singan shisha qatlami qoplagan.
Isroilning da’vo qilishicha, hujum Islom Respublikasining harbiy operatsiyalarni yashirganlikda ayblangan propaganda qo’lini nishonga olgan, bu ayblovni IRIB jurnalistlari qat’iyan rad etishdi.
Binoning ochiq qobig’i Eron uchun ayniqsa qorong’u davrni anglatadi.
Urushning ta’siri Tehrondagi shifoxonalarda ham yaqqol ko’rinadi, u yerda Isroilning 12 kunlik hujumi davomida jarohatlangan eronliklar hanuzgacha davolanmoqda.
«Ularning yana hujum qilishidan qo’rqaman», deydi Taleghani nomidagi bosh shifoxonaning tez yordam bo’limi bosh hamshirasi Ashraf Barghi.
«Biz bu urush tugaganiga ishonmaymiz», deya qo’shimcha qiladi u, shaharda keng tarqalgan sezilarli tashvish tuyg’usini aks ettirib.
Isroil 23-iyun kuni Evin qamoqxonasining atrofini bombardimon qilganida, hamshira Barghining tez yordam bo’limi askarlar ham, tinch aholi ham jabrlanganlar bilan to’lib ketgan edi.
«Jarohatlar men 32 yillik hamshiralik faoliyatimda davolagan eng yomon jarohatlar edi», deya eslaydi u ko’rinishidan hayajonlangan holda.
Eron ko’plab siyosiy mahbuslarni saqlaydigan mashhur qamoqxonaga qilingan hujumni Isroil «ramziy» deb ta’rifladi.
Bu Isroil Bosh vaziri Netanyahuning eronliklarga «o’z erkinliklari uchun kurashing» degan tez-tez aytadigan xabarini kuchaytirganga o’xshaydi.
«Isroil faqat harbiy va yadroviy qamoqxonaga zarba berganini aytadi, lekin bularning hammasi yolg’on», deydi Mortaza kasalxona to’shagidan. U raketa urilganda qamoqxonaning transport bo’limida ishlagan. U qo’llari va belidagi jarohatlarni ko’rsatadi.
Askarlar qo’shni palatada davolanmoqda, lekin u yerga kirish cheklangan.
Tehron bo’ylab eronliklar yaqinda bo’lib o’tgan mojaroning narxini baholamoqda. Hukumatning sog’liqni saqlash vazirligi 627 kishi halok bo’lgani va qariyb 5000 kishi jarohat olganini xabar qildi.
Shahar asta-sekin normallashmoqda, hech bo’lmaganda tashqi ko’rinishidan. Uning mashhur tirbandligi yana magistral yo’llar va daraxtzor ko’chalarni to’ldirmoqda.
Tehronning go’zal bozorlaridagi do’konlar bombardimondan qochib ketgan aholining qaytishi bilan qayta ochilmoqda. Isroilning shiddatli 12 kunlik harbiy operatsiyasi, shuningdek, AQShning Eronning yadroviy ob’ektlariga bergan zarbalari ko’pchilikni chuqur larzaga soldi.
«Ular yaxshi kunlar emas edi», deydi Mina ismli yosh ayol, qayg’usini tasvirlar ekan, hayajonga tushadi. «Bu juda yurakni ezadi», deydi u ko’z yoshlari bilan. «Biz yaxshiroq hayot kechirishga juda harakat qildik, lekin bu kunlarda hech qanday kelajakni ko’ra olmayapmiz».
Biz ulkan oq Ozodi minorasi yaqinida uchrashdik, bu Tehronning mashhur diqqatga sazovor joyidir. Yozning iliq oqshomida katta olomon to’plandi, Tehron simfonik orkestri tomonidan ochiq havoda berilgan vatanparvarlik qo’shiqlariga tebranib, xavotirli shaharga tasalli berishga harakat qildi.
Eron ruhoniylarining yetakchiligini qo’llab-quvvatlovchilar va tanqidchilar millatning kelajagi haqidagi umumiy tashvishlar bilan birlashdilar.
«Ular odamlarning gapini eshitishlari kerak», deydi Ali Rizo o’z hukumatiga qanday maslahat berishini so’rashganda. «Biz ko’proq erkinlik istaymiz, men faqat shu haqda gapiraman».
Shuningdek, itoatsizlik ham bor. «Bizning yadro bazalarimizga ‘biz aytganimizni qilishingiz kerak’ deb ko’rsatish uchun hujum qilish diplomatiyaga zid», deydi 18 yoshli universitet talabasi Hamed.
Uzoq yillik qoidalar va cheklovlarga qaramay, eronliklar o’z fikrlarini bildirishadi, shu bilan birga o’z rahbarlarining, shuningdek, Vashington va boshqa joylardagi rahbarlarning hayotiga chuqur ta’sir qiladigan qarorlarini kutishmoqda.
Qo’shimcha xabar: Charlotte Scarr va Nik Millard.
Lyse Doucetga Eronda xabar berishga ruxsat berilgan, faqat uning hech qanday xabarlari BBCning fors xizmatida ishlatilmasligi sharti bilan. Erondan kelgan bu qonun Eronda faoliyat yuritayotgan barcha xalqaro media agentliklariga tegishli.
Abbas Araghchi, shuningdek, AQSh bilan yadroviy muzokaralarni davom ettirish rejasi yo’qligini aytdi.
Eron hukumati Isroil razvedka agentliklari bilan aloqadorlikda gumonlangan odamlarni hibsga olish va qatl qilish ishlarini olib bormoqda.
Video Eronning yadro dasturiga qarshi zarbalar haqida nihoyatda batafsil brifingning bir qismi edi.
NATO sammitida Prezident Trump yana bir bor reyd Eronning yadro ob’ektlarini «yo’q qilganini» ta’kidladi.
Urush mamlakatni sezilarli darajada zaiflashtirdi va Oyatulloh Ali Xomanaiyni obro’siz rahbarga aylantirdi