Keen – oilaga tegishli poyabzal ishlab chiqaruvchi kompaniya – bu oyda Kyentukki shtatining Luiville shahriga yaqin yangi zavod ochmoqda. Bu “Amerikani birinchi oʻringa qoʻyish” iqtisodiy siyosati bilan mos keladi va ishlab chiqarishning qayta tiklanishiga umid qilishni anglatadi.
Biroq, Keenning yangi zavodi zamonaviy Amerika ishlab chiqarishining murakkab manzarasini taqdim etadi. Atigi 24 ishchini ishga olib, zavod avtomatlashtirishga – murakkab robotlar tagliklarni birlashtirish va materiallarni kesish bilan shugʻullanadi – ishlab chiqarish jarayonlaridagi oʻzgarishlarni ta’kidlaydi.
Ishlab chiqarish endi asosan mehnatga boy emas, balki kapitalga boy, yuqori texnologiyali tadbirdir. Keenning bosh operatsion direktori Hari Perumal AQShdagi mehnat narxining Osiyodagiga qaraganda ancha yuqori ekanligini, taxminan 10 dan 12 baravar koʻp ekanligini ta’kidlaydi.
Bu voqelik Keenni 2010 yilda Xitoyning narxlari oshishi tufayli ichki ishlab chiqarishni boshlashga undadi va bu hozirgi tariflardan bir oz himoya qiladi. Biroq, bu oddiy gʻalaba emas.
Jahon poyabzal sanoati chuqur oʻzaro bogʻlangan boʻlib qolmoqda. Osiyo ishlab chiqarishning katta qismini amalga oshiradi, yiliga milliardlab poyabzallar AQShga import qilinadi. Keenning avtomatlashtirishga investitsiyasi uning Kyentukkidagi zavodini chet eldagi ishchi kuchining bir qismida ishlashga imkon beradi.
Perumal zavodning samarali va iqtisodiy ishlab chiqarishini ta’kidlaydi va buni keng avtomatlashtirish va avtomatlashtirish va materiallar uchun optimallashtirilgan mahsulot dizayni bilan bogʻlaydi.
Ishlab chiqarishni qayta tiklash jiddiy muammolarga duch keladi. Nike, Adidas va Under Armour kabi yirik brendlar oʻn yil oldin AQShda ishlab chiqarish texnologiyalariga oʻxshash investitsiyalarni amalga oshirishga harakat qilishdi, ammo natijada muvaffaqiyatsiz boʻlishdi.
Keen hozirda poyabzallarining atigi 9 foizini ichki bozorda yigʻadi, bu keng koʻlamli, innovatsion poyabzal ishlab chiqarishning murakkabligi va xarajatlarini koʻrsatadi.
Amerika ishlab chiqarishining tarixi keskin oʻsish va keyinchalik pasayishdan iborat. Ikkinchi jahon urushidan keyin AQSh fabrikalari millionlab odamlarni ish bilan taʼminladi va mustahkam oʻrta sinfni yaratdi. Biroq, XX asrning oxirida globalizatsiya mehnat xarajatlarining pastligi va qatʼiyroq qoidalar tufayli ishlab chiqarishning katta qismini chet elga oʻtkazdi va Amerika sanoat markaziga taʼsir koʻrsatdi.
Poyabzal sanoati bu oʻzgarishlarni misol qilib keltiradi: AQSh poyabzal savdosining taxminan 99 foizi import qilinadi, asosan Xitoy, Vetnam va Indoneziyadan. Ichki ishlab chiqarish taxminan 1 foizni tashkil qiladi.
AQSh poyabzal ishlab chiqaruvchisi Oka Brands kompaniyasining bosh direktori Pepper Harward arzon ichki materiallarni topishdagi muammolarni ta’kidlaydi. New Balance va Ryka kabi brendlar uchun poyabzal ishlab chiqaradigan Oka hatto arzon koʻpik va tagliklar uchun PVX topish uchun avtomobil sanoati etkazib beruvchi zanjiridan materiallarni oladi.
Keen va Oka uchun ichki poyabzal ishlab chiqarish katta investitsiyalar va innovatsiyalarni talab qiladi. Savol shundaki, proteksionist siyosat yetarli miqyosga ega boʻladimi. Harward tariflar baʼzi qiziqishlarni ragʻbatlantirgan boʻlsa-da, bu tendentsiyani toʻliq oʻzgartira olmasligiga ishonadi.
Uning hisob-kitoblariga koʻra, hatto yuqori tariflar saqlanib qolsa ham, oʻn yil ichida ishlab chiqarishning atigi 6 foizi AQShga qaytishi mumkin. Oʻn yildan ortiq vaqtdan beri boshlangan Keenning uzoq muddatli rejasi nihoyat amalga oshirilmoqda, bu oilaga tegishli biznesning sabr-toqatining dalilidir.
Perumal Keenning bunday uzoq muddatli investitsiyalarni oʻzining xususiy, qadriyatlarga yoʻnaltirilgan tuzilmasi tufayli amalga oshirish imkoniyatini tushuntiradi, bu uni choraklik natijalar bosimidan ozod qiladi.
Mavjud ichki ishlab chiqaruvchilar uchun ham globalizatsiyaning oʻnlab yillar davom etgan jarayonini oʻzgartirish katta toʻsiqdir. Keenning yangi zavodi oʻtmishga qaytish emas, balki Amerika ishlab chiqarishining kelajagiga – texnologiya va anʼananing uygʻunligiga bir qarashdir.
Texnologiya magnati oʻz farzandlarining merosini 30 yil davomida ololmasligini aytdi.
Eʼlon Trampning yirik texnologiya firmalariga Amerikada ishlab chiqarishni koʻpaytirish bosimini kuchaytirgan paytda chiqdi.
AQSh Markaziy banki iqtisodiyotga boʻlgan qarashlari qorongʻilashgani sababli asosiy foiz stavkasini 4,3% da oʻzgarishsiz qoldirdi.
Hindistonning bayonoti AQSh prezidenti G7 sammitidan ketganidan keyin Modi va Trampning telefon orqali suhbatidan keyin chiqdi.
Qoʻshma bayonnoma Amerikani prezidenti Tramp tomonidan imzolandi – shundan keyin u Kanada sammitidan erta ketdi.