Керри Клейтон учун озиқ-овқат маҳсулотларини харид қилиш ва овқат тайёрлаш жуда қийин. У ва унинг 10 ёшли ўғли қатъий парҳезга риоя қилишади: у глютен, цитрус ва помидордан сақланади; ўғли эса сут ва буғдойсиз парҳезга муҳтож.
Оила ҳафтада бир неча марта турли дўконларга бориб, аллергиясиз маҳсулотларни топишга ҳаракат қилади. Улар картошка ва макарон каби мослашувчан таомларга таянади ва тортлар ва печенеларни ўзлари тайёрлайди. Бунинг устига, иккита онлайн зергерлик бизнесини бошқариш ва яна бир болани тарбиялаш учун ҳафтада тахминан бир соат пиширишга тўғри келади.
M&Sнинг март ойида чиқарилган «Only» линияси, яъни олтита ёки ундан кам таркибий қисмли маҳсулотлари Клейтон хоним томонидан «тушдек» деб эътироф этилди, баланд нархларига қарамасдан. Уларнинг 325 г бир компонентли кукуруза дончалари қутиси 2,50 фунт стерлинг туради, бу стандарт 500 г қутисининг 90 пенсига нисбатан.
«Одатдаги харидорлар учун бу қимматга тушади, лекин биз учун, аллергияси борлар учун, бу одатий ҳол», деб тушунтиради Кентдан бўлган Клейтон хоним. «Барчамиз ейишимиз мумкин бўлган мазали таомларни топиш қийин. Агар сиз оддий донли маҳсулотларга ўрганган бўлсангиз, муқобил маҳсулотлар ёки қўшимча харажатларни баҳолай олмайсиз, лекин кам компонентли овқатга муҳтожлар учун бу идеал вариантдир.»
Клейтон хонимнинг вазиятли кенг тарқалган тенденцияни акс эттиради. 2023 йилда доктор Крис Ван Туллекеннинг «Ультра қайта ишланган одамлар» китоби чиққанидан кейин, ультра қайта ишланган озиқ-овқат маҳсулотлари (UPF) ҳақидаги хавотирлар ортиши туфайли кўпроқ чакана савдогарлар ва брендлар M&S’нинг йўлидан боришмоқда.
UPF таснифи ҳануз мунозарали бўлса-да, камроқ қайта ишланган маҳсулотлар оммабоп бўлиб бормоқда. Кичик озиқ-овқат брендларига ёрдам берувчи IND!E платформасининг асосчиси Мэттью Хопкинс сўнгги йилда чакана савдогарларнинг камроқ компонентли маҳсулотларга бўлган сўровлари 40% га ошганини, Ocado, Selfridges ва John Lewisдан буюртмалар кўпайганини хабар қилди.
«Чакана савдогарлар оддийроқ ва таркибидаги компонентларни яхшироқ билишга имкон берувчи маҳсулотларга бўлган истеъмолчилар талабига жавоб беришмоқда», дейди Харрогатдан бўлган Хопкинс жаноб.
Қайта ишланган гўшт альтернативаларига бўлган хавотирларни ҳисобга олган THIS ўсимлик бренди ўзининг «Super Superfoods» линиясини чиқарди. Дуккаклилар, уруғлар ва замбуруғлар каби табиий компонентлардан иборат бўлиб, у таомнинг оқсил қисми сифатида мўлжалланган.
Сўровнома натижалари шуни кўрсатдики, харидорлар қайта ишлаш ва қўшимча моддалар туфайли гўшт ўрнини босувчи маҳсулотлардан сақланишмоқда. THIS компаниясининг инновация ва барқарорлик бўйича директори Люк Берн истеъмолчиларнинг чалкашишини тан олади.
«Бизни UPF сифатида таснифланишимизни тушунамиз, лекин бу бизнинг маҳсулотларимизнинг озуқавий қийматини акс эттирмайди. Улар оқсил ва тола билан бой, тўйинган ёғ ва шакар миқдори кам», дейди Лондондан бўлган Берн жаноб. «Бу ғазаблантиради; эътибор муҳим жиҳатга, яъни озуқавий қийматга қаратилмаган.»
Бу саволни келтириб чиқаради: одамлар барча ультра қайта ишланган озиқ-овқат маҳсулотлари зарарли ва барча қайта ишланмаган озиқ-овқат маҳсулотлари фойдали деган хато фикрга кириб кетишганми? Диетолог доктор Лаура Винесс шундай деб ҳисоблайди ва M&Sнинг «Only» линиясини «шуҳратни соғлиқдан устун қўйиш»да айблайди.
«Истеъмолчилар компонентларнинг камроқ рўйхатини излашлари мумкин, лекин бойитилган озуқавий моддаларни олиб ташлаш жамоат саломатлигига зарарлидир. Биз озуқавий моддалар билан бойитилган озиқ-овқат маҳсулотларини ва ўсимлик сути ва донли маҳсулотлар каби маҳсулотларни бойитишни тарғиб қилишимиз керак», дейди Эдинбургдан бўлган Винесс доктор. «Бу мижоз ҳар доим ҳам тўғри бўлмаслигини, чунки нотўғри маълумот туфайли.»
Teesside университетининг илм бўйича раҳбари доктор Жибин Хе UPF соғломликнинг ишончли кўрсаткичи эмаслигини таъкидлайди. Озиқ-овқат хавфсизлиги, яроқлилик муддати ва чиқиндиларни камайтириш учун қайта ишлаш муҳимдир.
У тофуни мисол қилиб келтиради: соғлом оқсил манбаи, лекин қўшимча моддалар бўлса, UPF сифатида таснифланиши мумкин. У ишлаб чиқарувчиларга формулаларни соддалаштириш, янги қайта ишлаш технологияларидан фойдаланиш ва озуқавий фойдаларни таъкидлаш ва юқори нархларни оқлашга маслаҳат беради.
Футболчи Харри Кейн билан ҳамкорлик қилган 3Bears премиум гречка бренди кам компонентли донли маҳсулотлари билан буни намойиш этади. Уларнинг сули ва корицали луплари (еттита компонент) 250 г учун 3,99 фунт стерлинг туради, бу M&S’нинг бешта компонентли луплари (300 г учун 2,50 фунт стерлинг) ва Waitrose’нинг 22 компонентли луплари (375 г учун 1,25 фунт стерлинг) билан солиштирилганда.
3Bears компаниясининг ҳаммуассиси Каролин Николс камроқ компонентли маҳсулотлар яратишнинг муаммолари ва ортиб бораётган харажатларини қайд этади.
UPF мунозараси баъзи соҳалар учун камроқ аҳамиятга эга. Буюк Британия кондитерлик бозори тахминан 14,8 млрд фунт стерлингни ташкил этади, UPF маҳсулотларининг юқори улушига қарамасдан.
Музқаймоқ бренди бўлган Little Moons жаҳон бўйлаб экспорт қилади ва компонентларни камайтиришга ҳожат йўқ.
Little Moons директори Росс Фаркухар таом брендлари UPF га эътибор қаратишга чидаши мумкинлигига ишонади. «Баъзи компонентлар таъминот занжирида барқарорлик учун зарур. Агар бизнинг ҳаммамиз уйда музқаймоқ тайёрламасак, тайёр музқаймоқ муҳим бўлиб қолади», дейди Лондондан бўлган Фаркухар жаноб. «M&S шоколадлари, эҳтимол, мазали, лекин ниша аудиторияга мўлжалланган ва йирик кондитерлик брендлари асосий маҳсулот хусусиятларидан воз кечмайди.»
Reaction Engines компаниясининг ходимлари инқилобий реактив двигателини якунлашга яқин эканликларини ҳис қилишган.
Яшил энергия лойиҳалари учун АҚШ федерал бюджетидан ажратилган миллиардлаб долларлар тақдири ноаниқлигича қолмоқда.
Ҳиндистон стартаплари фойдали ва арзон маҳсулотлар яратиш учун маҳаллий материаллар ва инновацион ғоялардан фойдаланмоқда.
Ҳарбий соҳада зарур бўлган огоҳлик киберхавфсизлик соҳасида актив бўлиши мумкин.
Ифлослантирувчи совутгичлардан фойдаланмайдиган совутгич тизимлари ишга туширилмоқда.